Trasa nr 4: wycieczka z Żyrardowa przez Międzyborów, Bieganów, Las Radziejowicki do Radziejowic i Mszczonowa (ok. 18 km).

Najpierw bez znaków. Od Międzyborowa (PKP) szlakiem czarnym. Na trasie wioska Bieganów leżąca na mokradłach dawnej Puszczy Jaktorowskiej (trudności z przejściem po opadach deszczu). Przed wejściem do Lasu Radziejowickiego trasa przecina CMK. Las Radziejowicki znany z ciekawego drzewostanu, m.in. sosna, świerk, dąb, brzoza, osika, lipa i olsza. Jest też ostoją zwierzyny, m.in. sarny, dziki i lisy.

Żyrardów - Międzyborów PKP (5 km).

Z centrum Żyrardowa ulicami Kościuszki, Środkową, Bohaterów Warszawy, Aleją Wyzwolenia dochodzimy do rzeczki Wierzbianki - granicy administracyjnej miasta Żyrardowa. Od tego miejsca rozpoczyna się wieś letniskowa Międzyborów. Ulicami Księcia Józefa Poniatowskiego przez teren wydm porośniętych lasem sosnowym dochodzimy do ul. Wojska Polskiego i stacji PKP Międzyborów (ok. 5 km). Stąd prowadzić nas będzie dalej szlak turystyczny koloru czarnego.

Międzyborów - Radziejowice (ok. 10 km).

Ulicami Partyzantów, Armii Krajowej, Staszica (obok Kościoła Przemienienia Pańskiego i Szkoły Podstawowej) wychodzimy na otwartą przestrzeń wioski Bieganów. Szlak prowadzi do CMK i widocznego wiaduktu, którym przedostajemy się na druga stronę torów do Lasu Radziejowickiego (ok. 6,5 km).

Przed wejściem do lasu ostatnie spojrzenie na lewo, na widoczne zabudowania wiosek Budy Stare, Budy Grzymek i Budy Michałowskie. Podobnie jak Bieganów powstały one w XVIII i XIX w. na miejscu Puszczy Jaktorowskiej. Budy były osadami leśnymi. Ich mieszkańcy trudnili się wyrębem lasu, łowiectwem, bartnictwem, itp. W zamian byli zwalniani od pańszczyzny. Nazywano icjh powszechnie bartnikami. Po wejściu do Lasu Radziejowickiego droga prowadzi nieco pod górę. Mijamy wąski pas boru sosnowego, następnie las liściasty i wchodzimy do rezerwatu "Dąbrowa Radziejowicka". Dęby towarzyszą nam do końca drogi.

Po wyjściu z lasu znajdujemy się w atrakcyjnym widokowo miejscu. Pośród pól widzimy położone w dolinie Pisi Gągoliny zabudowania Radziejowic, m.in. zameczek neogotycki z charakterystyczną wieżyczką. Idąc dalej szlakiem docieramy do drogi łączącej (R)adziejowice z Grodziskiem Maz. Stąd drogą w prawo docieramy do centrum Radziejowic (ok. 15 km). Zabytki Radziejowic opisano przy opisie trasy nr 3 (str. ).

Radziejowice - Mszczonów (ok. 5 km).

Z Radziejowic zabytkową aleją lipową udajemy się w kierunku płn. - zach. do drogi szybkiego ruchu Warszawa - Katowice, którą osiągamy po ok. 2 km. Z prawej strony drogi widoczne Zakłady Produkcji Kruszywa Lekkiego "Keramzyt". w bezpiecznym miejscu przechodzimy na drugą stronę "trasy katowickiej" i po ok. 2,5 km dochodzimy do centrum Mszczonowa.

Mszczonów.

Obecnie miasto nad rzeczką Okrzeszą.

Pierwsza wzmianka pochodzi z 1245 roku (Myssonow). Już od XII w. Mszczonów był wsią należącą do książąt mazowieckich. Dogodne położenie przy zbiegu traktów handlowych ("szlak bursztynowy") sprzyjało rozwojowi rzemiosła i powstaniu targowiska. 22 marca 1377 r. wieś otrzymała od księcia Ziemowita III prawa miejskie. Przywileje nadane przez księcia Ziemowita IV w 1 poł. XV w. zahamowały kryzys gospodarczy miasta. Mszczonów był siedzibą powiatu w Ziemi Sochaczewskiej, a po włączeniu Mazowsza do Korony w 1476 r. stał się własnością królewską. W 1554 r. Zygmunt August nadał miasto wraz z pobliskimi wsiami rodzinie Radziejowskich w wieczyste użytkowanie. Rozkwit miasta nastąpił w 2 poł. XVI w. w wyniku otrzymania nowych przywilejów i pomyślnej koniunktury handlowej. Wśród rzemieślników słynęli szewcy, krawcy, kowale, zduni i garncarze. W 1660 r. Mszczonów stanowił siedzibę starostwa niegrodowego. Pomyślny rozwój miasta został przerwany najazdem szwedzkim. W następnych latach Mszczonów był kilkakrotnie (w latach 1696, 1800, 1806) niszczony pożarami. W 1860 r. miasto posiadało ratusz, nowy kościół, synagogę żydowską, 3 wiatraki, cegielnię, browar i destylarnię wódek. Największy z pożarów, który miał miejsce w 1862 r. zniszczył wielowiekowy dobytek miasta. Ocalało zaledwie 30 budynków. Po odbudowie, według projektu arch. Franciszka Tournelle'a, powstało kilka zakładów przemysłowych, m.in. fabryki octu, zapałek i kafli oraz trzy garbarnie. Wraz z napływem ludności żydowskiej rozwija się handel i rzemiosło. Od XIX w. Mszczonów jest dużym ośrodkiem chasydzkim.W 1935 r. nastąpiła regulacja Mszczonowa, który tuż przed wybuchem II wojny światowej liczył 5,5 tys. mieszkańców.

Jedenastego września 1939 r. żołnierze 31 Pułku Piechoty Armii "Łódź", dowodzeni przez ppłk Wincentego Wnuka, po zaciętych walkach ulicznych wyparli Niemców z miasta. W odwecie żołnierze Wehrmachtu dokonali egzekucji ludności cywilnej miasta (groby pomordowanych i tablica pamiątkowa przy kościele i na cmentarzu). W okresie okupacji dokonano eksterminacji miejscowej ludności żydowskiej. Żydzi zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince.

Po przeszło 4 letniej okupacji Mszczonów został wyzwolony 16 stycznia 1945 r. przez żołnierzy radzieckich. W czasie wojny miasto zostało zniszczone w 80%.

Mszczonów zachował średniowieczny układ urbanistyczny miasta oparty o dwa rynki leżące przy dawnym trakcie warszawskim. Z zabytków godnym uwagi jest kościół jednonawowy z 2 poł. XVII w. zbudowany na zrębie gotyckim i rozbudowany w latach 1862 - 1865. Wyposażenie wnętrza kościoła w większości barokowe. Cennym zabytkiem jest krycyfiks z ok. 1400 r.

Warto odwiedzić także miejscowe cmentarze: rzymsko - katolickie "Stary" z kaplicą grobową z 1 poł. XIX w. i "Nowy" z 2 poł. XIX w. z zabytkowymi nagrobkami i mogiłami żołnierzy z czasów II wojny oraz "Żydowski" założony w XVIII w. z ok. 100 nagrobkami , m.in. Ohel Arona z ok. 1873 r. Obecnie miasto liczy ok. 6.500 mieszkańców. Jest w 90% zgazyfikowane, posiada oczyszczalnię ścieków i wysypisko oraz zmodernizowaną sieć kolejową.

Położenie przy trasie szybkiego ruchu Warszawa - Katowice, na szlaku komunikacyjnym TIR i w pobliżu Centralnej Magistrali Kolejowej sprzyja rozwojowi przemysłu. Ważniejsze zakłady to: FM Logistic, Przedsiębiorstwo Kruszyw Lekkich "Keramzyt" i Spedcargo Co. Ltd.

Spacer po Mszczonowie kończymy na przystanku PKS w rynku, skąd powrót do Żyrardowa.